سال 1397 برای سینمای ایران سال پربار و پرکاری بود. بیش از صد فیلم سینمایی در طول سال اکران شدند و حجم تولید نیز به رقم بیسابقهی بیش از سیصد اثر رسید. فراوانی جشنوارهها و رویدادهای سینمایی، گسترش تصاعدی فضای مجازی و افزایش فعالیت شبکهی ویدئویی و نمایش خانگی، در مجموع فضایی بس شلوغ و پرهیاهو را رقم زد که بازتابش را میتوان در رسانههای متعدد خبری و در فضای مجازی بهروشنی دید. در این میان مطبوعات و رسانههای مکتوب، با معضلی بغرنج و فلجکننده به نام گرانی و کمبود کاغذ مواجه بوده و هستند که موجودیت و حیاتشان را در معرض خطر قرار داده است. کار به جایی رسیده که در همین ماههای اخیر، چند نشریهی مهم و باسابقه مجبور شدهاند که منتشراتشان را محدود کنند. ماهنامهی «فیلم»، با تکیه بر خوانندگان و همراهان وفادارش، شرایط دشوار اقتصادی را بهسختی تاب آورده، با این هدف که همچنان به شیوهی سیوهفت سال گذشته پرچمدار عشق ورزیدن به سینما باشد و زمینهای فراهم کند برای پرداختن به سینما در قالبی جدی و اصولی. در واقع شرایط به گونهای پیش میرود که همین بقا و پایداری برای رسانهای مکتوب و مستقل مثل مجلهی «فیلم» بزرگترین دستاورد محسوب میشود. اما اکتفا به همین مقدار، نه آرزوی قلبی ماست و نه خواستهی خوانندگانی که در سالهای سخت و مسیرهای پردستانداز، این پرچم را بالا نگه داشتهاند.
ممکن است کسانی معتقد باشند که با عوض شدن شرایط زمانه و گسترش فضای مجازی، دگر دوران نشریات چاپی به سر رسیده و باید با این وضعیت همسو شد. این سخن تا حدی درست است و به همین دلیل ماهنامهی «فیلم» در سال 97 به صورت جدی برای تولید محتوا در فضای مجازی برنامهریزی کرده و هماکنون در اینستاگرام و تلگرام و کانالهای اینترنتی، فعالیت گستردهای دارد. اما این همهی ماجرا نیست. مروری بر آنچه در سه چهار سال اخیر در فضای مجازی گذشته و بررسی وضعیت رسانههای اینترنتی و اینستاگرامی، نشان میدهد که اولویت دادن به فضای مجازی زیانهایی بس عظیم در پی دارد. همین حالا خیلی از دوستداران مباحث جدی سینمایی گلایه دارند که با محدود شدن نشریات جدی و گسترش رسانههای مجازی، همهی ظرفیتها به حاشیههای زرد و خبرهای قطرهای منحصر شده و دیگر بهسختی میتوان رسانهای را پیدا کرد که نقد و تحلیل جدی عرضه کند. و این خاصیت فضای مجازیست که همهچیز را تقلیل میدهد و در بستهبندی زیبا اما با محتوای فروکاسته، پیش روی مخاطب مینهد و، در نگاهی کلان در خدمت سلبرتیسالاریست.
حاصل این روند در درازمدت، مخاطبانی عادتکرده به خبرها و اطلاعات سطحی و حاشیههای پیشپاافتاده است که تصورشان از سینما هیچ نسبتی به ظرفیتهای گستردهی این هنر-صنعت عظیم امروزی ندارد. در واقع نشریات مکتوبی که رویکردشان به سینما جدیست باید نقش وزنهی تعادل را ایفا کنند و اتفاقاً در شرایطی که فضای مجازی چنین گسترده شده، اهمیت این رسانهها بسیار بیشتر از گذشته است. بحث بر سر این نیست که چرا فضای مجازی وجود دارد، بحث بر سر مفهوم «اولویت» است؛ اولویت دادن به فضای مجازی و محدود ماندن به تعدادی صفحه و سایت خبری حاشیهپرداز، در نهایت به فرهنگ مخاطبان سینما لطمه میزند و تأثیر این روند را در محتوای فیلمهای تولیدشدهی سالهای بعد هم خواهیم دید. مخاطبی که تمام وقتش را در فضای مجازی پرسه میزند و ذهنش در معرض خبرها و تحلیلهاییست که طبق آداب این فضا تولید شده، طبعاً تشخیص سینماییاش هم چنان تخریب میشود که هر محصول بیارزشی را میتوان به خوردش داد. به همین دلیل است که در کشورهای توسعهیافته، که خود سازنده و بانی تکنولوژیاند، سهم نشریات جدی و چاپی، به عنوان ستونهای اصلی فرهنگ، محفوظ نگه داشته میشود.
غرض از این مقدمهچینی، اثبات ناکارآمدی فضای مجازی نیست، بلکه یک نکتهی مهم وجود دارد: شرایط کنونی به هر دلیلی که ایجاد شده، به هر حال نتیجهاش این بوده که اکنون نشریات چاپی زیر ضربهاند و ادامهی حیاتشان وابسته به انتخاب و جهتگیری خوانندگانشان است. ما که خواهان پرداختن به سینما در قالبی جدی و مطابق با استانداردهای مطبوعات تراز اول جهان هستیم، باید حامی نشریات مورد علاقهمان باشیم. بیتفاوتی خوانندگان و عدم حمایت از نشریات معتبر چاپی، حکم تعطیلی این نشریات را امضا خواهد کرد. و لطمهای جبرانناپذیر به دنبال دارد.
ماهنامهی «فیلم» در طول این مسیر دشوار همواره حمایت خوانندگان وفادارش را داشته و همین نکته باعث شده که در تنازع بقا از پای نیفتد. اگر این همراهی نبود، و اگر اقبال سینمادوستان و هواداران مجله کمرنگ میشد، امکان نداشت که سال 97 بدون زلزلهای بزرگ به پایان برسد. همیشه قدردان این همراهی هستیم و تا روزی که توان سرپا ماندن داشته باشیم یادمان خواهد بود که انتخاب شما بزرگترین سرمایهی این مجله است و به همین دلیل خود را متعهد میدانیم که از اصول و استانداردهای کیفی و محتوایی کوتاه نیاییم و برای زنده نگه داشتن این مجله، با تمام قوا بجنگیم. که هنوز دریچهی کوچکی باز باشد برای عاشقانه گفتن و شنیدن از سینما، و نفس کشیدن در هوای سینما...
نوروز از راه میرسد و در آستانهی این وعدهگاه چندهزارساله، فرصت را غنیمت میشمریم برای تشکر از خوانندگان و مخاطبان پرشوری که در طول این مسیر پرفرازونشیب، همراهمان بودند و از خطاها و کاستیها به دیدهی عیبپوشی و بخشش عبور کردند و بابت کوچکترین نقطههای روشن کارنامهمان تشویقمان کردند. امیدواریم سال آینده برای همهی «مجلهفیمیها» و برای سینمای ایران و مردم این سرزمین، سال پربرکت و پرباری باشد، سرشار از سلامتی و آرامش و شادی... که بیشک شما شایستهی بهترینهایید.
نوروزتان پیروز، بهارتان خوشقدم، و حال خوشتان برقرار باد
*
این زمستان باقیست
تا قدمرنجه کند فروردین
و شقایق بنشاند در دشت
گرچه سرد است و سیاه است شب اسفندی
نعمت نمنم باران بهاری هم هست
عطر نرگس که بپیچد در باغ
اولین چلچله هم میآید
و سرودش این است:
متبرک باد نام تو بهار...
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم: