سیوپنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر از فردا جمعه (اول اردیبهشت) برپا میشود و تا جمعهی آینده (هشتم اردیبهشت) ادامه خواهد داشت. امسال سومین دورهای است که جشنواره فیلم فجر به دو بخش ملی و جهانی تقسیم شده و بخش اول در دههی فجر و بهمنماه و بخش دوم در این روزها برگزار میشود. تفاوت اولیهی این دوره با دورهی گذشته این است که دو روز بر زمان برپایی افزوده شده و به دلیل موفقیتها و رضایت از چگونگی برنامهریزی و برگزاری دورهی قبل، جشنواره از نظر سایر ابعاد، از جمله تعداد مهمانان خارجی هم رشد چشمگیری داشته است.
بخشهای اصلی نمایش فیلم این دوره شامل «سینمای سعادت» (مسابقه بینالملل)، «جلوگاه شرق» (پانورامای سینمای کشورهای آسیایی و اسلامی) و «جام جهاننما» (جشنواره جشنوارهها) است و هفت بخش فرعی هم عبارتند از: «نمایشهای ویژه» (آثار برگزیده بزرگان سینما)، «کلاسیکهای ترمیمشده»، «مستند زیر ذرهّبین»، «نمایشهای نیمهشب» (سایههای ترس)، «سینمای منطقهی بالتیک»، «مرور سینمای کره» و «مهربان با محیط زیست».
از دیگر رویدادهای سیوپنجمین جشنواره جهانی فجر به دبیری رضا میرکریمی، میتوان به بزرگداشت استاد عباس کیارستمی، «دارالفنون» (اردوی استعدادیابی با حضور فیلمُسازان جوان ایران، منطقه و جهان)، نشستهای دانشگاهی و سمینارها و کارگاههای آموزشی اشاره کرد. اما در ادامه از پرداختن بیشتر به این گونه جزییات و مثلاً فهرست داوران و... پرهیز میکنیم چون این گونه اطلاعات بهراحتی با مراجعه به سایت رسمی جشنواره و دیگر منابع فضای مجازی در دسترساند؛ و میرویم سراغ بخش شیرین کار! یعنی فیلمهای مهمی که میتوان در این دوره بر پرده بزرگ و در تاریکی سالن سینما تماشا کرد.
در ادامه و به صورت بخش به بخش به مهمترین فیلمهایی اشاره میشود که احتمالاً عموم سینمادوستان مشتاق تماشای آنها بر پرده نقرهای هستند. البته ناگفته نماند که به طور طبیعی و با توجه به سلیقههای گاه خاص و متفاوت تماشاگران (آن هم از نوع جشنوارهای) پیشنهادهایی که در ادامه با عنوان مهمترین فیلمهای هر بخش آمدهاند، بر اساس میزان موفقیتهای هر فیلم و کارگردانش پیش از حضور در این رویداد سینمایی در نظر گرفته شدهاند و هر سینمادوستی ممکن است در پایان جشنواره، نظر متفاوتی درباره این توصیههای سینمایی داشته باشد.
«نمایشهای ویژه» (آثار برگزیده بزرگان سینما)
بیتردید دوازده فیلم این بخش جنبی از مهمترین فیلمهایی هستند که هر علاقهمندی میتواند در این دوره به تماشا بنشیند. جدیدترین فیلمهای ترنس مالیک، کن لوچ، برادران داردن، ورنر هرتسوگ، آندری وایدا و... بعضی از فیلمهایی هستند که در این بخش روی پرده میروند. سفر زمان نام مستند کائناتی ترنس مالیک است که به کاوش در باب خاستگاه جهان، پیدایش ستارگان و سرآغاز زندگی روی زمین و... میپردازد. مالیک که در طول حضور بیش از چهاردههای خود در سینما فقط ده فیلم (با احتساب دو فیلمی که امسال از او خواهیم دید) ساخته است در سال 2011 با درخت زندگی نخل طلای جشنواره کن را به دست آورد. من، دانیل بلیک اثر کن لوچ و برنده نخل طلای کن سال گذشته، پساتصویر آخرین فیلم آندری وایدا فیلمساز بزرگ لهستانی، فارغالتحصیلی تازهترین فیلم کریستیان مونجیو که از نمایندگان برجسته موج نوی سینمای رومانی است و سال گذشته جایزه بهترین کارگردانی کن را (به طور مشترک با اولیویه آسایاس) برای کارگردانش به ارمغان آورد، دختر ناشناس اثر داردنها که خط داستانی کنجکاویبرانگیزی دارد و سال گذشته در کن روی پرده رفت، نمک و آتش از ورنر هرتسوگ که این سالها حتی پرکارتر از همیشه به نظر میرسد، مرگ در سارایوو اثر دنیس تانوویچ که سال گذشته به عنوان نمایندهی رسمی بوسنی و هرزگوین به بخش اسکار بهترین فیلم خارجیزبان معرفی شد، درام سیاهوسفید فرانتز از فرانسوا اوزون که در جشنواره ونیز سال گذشته جایزه مارچلو ماسترویانی بهترین بازیگر را نصیب پائولا بیر آلمانی کرد، رد پا ساختهی آگنیشکا هولاند کارگردان مطرح لهستانی که بر اساس کتاب پرفروش گاوآهن خود را روی استخوانهای مرده بکش از اولگا توکارچوک ساخته شده است، مستند تبعید از کارگردان مشهور کامبوجی که سال گذشته در بخش نمایشهای ویژه جشنواره کن روی پرده رفت، و مستند راه کوروساوا که روایت کاترین کادو از تجربههای شخصیاش با آکیرا کوروساوا است، دیگر فیلمهای جالب توجه این بخش به شمار میروند.
«کلاسیکهای ترمیمشده»
آیا جذابتر و تاریخسینماییتر و نوستالژیکتر از این بخش و فیلمهای کلاسیک درخشان آن را میشود در این جشنواره یافت؟ پس این شما و 10 فیلم کلاسیکی که نسخههای ترمیمشده و باکیفیتشان در این دوره روی پرده میروند: یک اتفاق ساده (سهراب شهیدثالث)، خانه خدا (جلال مقدم)، ناخدا خورشید (ناصر تقوایی)، آشوب (آکیرا کوروساوا)، جیببر (روبر برسون)، روشناییهای شهر (چارلی چاپلین)، استیمبوت بیل جونیور (باستر کیتن و چارلز رایسنر)، روز برمیآید (مارسل کارنه)، بانگ تنهایی انسان (الکساندر سوکوروف) و آخرین شانس (لئوپولد لینتبرگ).
«جلوهگاه شرق»
این بخش که با عنوان «پانورامای فیلمهای کشورهای آسیایی و اسلامی» نیز شناخته میشود، پانزده فیلم بلند و پانزده فیلم کوتاه را در خود جای داده است که در هر بخش سه فیلم ایرانی حضور دارند. مهمترین فیلمهای این بخش عبارتند از: وصیت پدر (باکیت موکول و دستان ژاپار اولو) که پیش از این جایزه زنیت طلایی بهترین فیلم اول داستانی جشنواره جهانی مونترال را برنده شده است، کارآموز (جانفنگ بو) که اولین بار در بخش «نوعی نگاه» جشنواره کن سال گذشته نمایش داده شد و نماینده سنگاپور در بخش اسکار بهترین فیلم خارجیزبان بود، خانه دیگران (روسودان گلوریدزه) که از جشنواره کارلووی واری دست پر برگشته، پیهو (وینود کاپری) که در جشنوارههای ونکوور و پام اسپرینگس روی پرده رفته است، و بذرافشان (یوسوکه تاکوچی) که جوایز بهترین کارگردانی و بازیگر زن جشنواره تسالونیکی را برنده شد. خانه کاغذی (مهدی صباغزاده)، آپاندیس (حسین نمازی) و برگ جان (ابراهیم مختاری) هم سه فیلم ایرانی بلندی هستند که در این بخش به رقابت با دیگر فیلمها میپردازند.
«سینمای سعادت»
در این بخش که «مسابقه بینالملل» هم خوانده میشود، پانزده فیلم بلند و پانزده فیلم کوتاه از کشورهای مختلف به نمایش درمیآیند که از این تعداد سه فیلم بلند - خانه/ ائو (اصغر یوسفینژاد)، نگار (رامبد جوان) و پایان رؤیاها (محمدعلی طالبی) - و سه فیلم کوتاه - آگهی فروش (قصیده گلمکانی)، تناوب (علی خوشدونیفراهانی) و پیشخدمت (فرنوش عابدی) - ایرانی هستند. از میان باقی فیلمهای بلند این بخش، شب دراز فرانسیسکو سانکتیس (فرانسیسکو مارکس)، بالهای پدرم (کیوانچ سِزار)، گلوری (کریستینا گروزیوا و پِتار والچانوف) و کوری (ریشارد بوگایسکی) تا امروز فیلمهای موفقتری بودهاند و بهترتیب در جشنوارههای کن، کارلووی واری، لوکارنو و تورنتو روی پرده رفتند.
و سایر بخشها
در بخش «جشنواره جشنوارهها» ملودرام خوشساخت شیر (گرث دیویس) را میتوان مهمترین فیلم دانست؛ فیلمی با بازی دِو پاتل، رونی مارا و نیکول کیدمن که در مراسم اسکار اخیر در رشته بهترین فیلم هم نامزد بود. کمدی درام شهروند برجسته (ماریانو کان و گاستون دوپرا) که در بخش مسابقهی بینالملل هفتادوسومین جشنواره ونیز به نمایش درآمد و نماینده آرژانتین در بخش فیلم خارجیزبان جوایز اسکار بود و سرمای قلندر (مصطفی کارا) که نماینده ترکیه در اسکار بود و با دریافت سه جایزه از جمله بهترین فیلم بلند داستانی، پیروز بزرگ دهمین دوره از جوایز آسیا پاسیفیک بود، دو فیلم دیگری هستند که در این بخش از اهمیت بالاتری برخوردارند. در بخش «مرور سینمای کره» نباید تماشای جدیدترین فیلم کیم کیدوک با نام تور را از دست داد. بخش «مستند زیر ذرهبین» هم اگرچه (در مجموع) خالی از مهمترین مستندهای سال گذشته است، اما فیلمهای جالبی با سوژههای قابل توجهی در آن به چشم میخورد. ایدهی بخش «نمایشهای نیمهشب» هم درخور توجه است و با تماشای فیلمهای ترسناک آن (که البته چندان برجسته هم نیستند و باید با اشتیاق کشف به تماشای آنها رفت) میتوان خستگی دیدن فیلمهای روزانه را ناخواسته بهدر کرد و با چشمانی باز شبهای سیاه را صبح کرد!